Spis treści
Willa Waleria
Jedną z najbardziej okazałych willi jest Willa Waleria mieszcząca się przy ulicy Spacerowej 20. To inwestycja i dzieło Rufina Morozowicza, która zostało wzniesiona w latach 1910-1912 dla jego żony Walerii.
Projekt Morozowicza obejmował alejki, altany oraz oranżerie wokół nieruchomości. Cały teren ogrodzono białym drewnianym płotem. Ogród ozdabiały rzeźby i kapliczki – przez co prezentował się nad wyraz pięknie. Styl architektoniczny "Walerii" określany jest jako zmodernizowany historyzm. Można dopatrzyć się w niej elementów dworu polskiego.
Posesja znajdowała się na zakupionych kilku działkach pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Spacerową, Krasińskiego, Wojska Polskiego i Mickiewicza. Budynek został wybudowany w dwupiętrowej formie, w której przetrwał do 1915 r. - wtedy ostatnia kondygnacja budynku spłonęła w wyniku wybuchu.
W 1920 r. podjęto się odbudowy budynku, ale budynek został już jednopiętrowy. Po śmierci Rufina oraz Walerii willa została w 1931 r. własnością ich córki - Marii. Willa Waleria była domem otwartym. Nie sposób wymienić gości, którzy się tutaj pojawiali. Sama Maria wypowiadała się o nim jako „prawdziwym raju”.
Na parterze znajdowała się m.in pracownia Jana Szczepkowskiego - męża Marii, polskiego rzeźbiarza i malarza. Na piętrze tej samej części urządzono dużą salę jadalną. Na skrzydłach budynku znajdowały się oszklone werandy.
Od 1982 r. budynek wpisany jest do rejestru zabytków województwa warszawskiego, a następnie mazowieckiego. W 2007 r. cały budynek, a także znajdującą się w nim kolekcję rzeźb, kupiło miasto Milanówek z przeznaczeniem na działalność kulturalną. W 2020 r. udało się uzyskać dofinansowanie na renowacje willi. Dzięki prawie 8,5 mln środków zewnętrznych już niedługo Waleria stanie się miejscem na działania związane z szeroko pojętą kulturą i edukacją.
W Willi Waleria planowane są spotkania, wykłady, a także koncerty. Kultura i sztuka ma być tutaj na pierwszym miejscu. W odrestaurowanej pracowni będą miały miejsce różnorodne warsztaty między innymi: rzeźby, ceramiki, snycerstwa. Pojawi się również stała ekspozycja dzieł artysty Jana Szczepkowskiego.