1. Paszport energetyczny – co trzeba wiedzieć?

1.1. Paszport energetyczny to świadectwo efektywności energetycznej

Paszport energetyczny to oficjalny dokument zawierający informacje o charakterystyce energetycznej obiektu oraz zalecenia dotyczące zwiększenia jego wartości użytkowej. W UE aż 40% całkowitego zużycia energii przypada na budynki biznesowe i mieszkalne, a udział emisji CO2 jest prawie taki sam. Faktem jest, że istnieje ogromny niewykorzystany potencjał oszczędności energii w sektorze budownictwa i nieruchomości, a zatem pieniądze, lepsze regulacje i kontrola w tym obszarze mogą również stać się częścią strategii przejścia na społeczeństwa bez emisyjne. Unia Europejska rozpoczęła bardziej szczegółowe regulowanie tego sektora w 2002 roku dyrektywą 2002/91/WE. Określa wydajność i warunki, jakie muszą spełniać obiekty, aby były energooszczędne, a oprócz energii potrzebnej do ogrzewania pomieszczeń wymagania te obejmują chłodzenie pomieszczeń, ogrzewanie wody, sztuczną wentylację i oświetlenie.

1.2. Dlaczego paszport energetyczny jest ważny?

Paszport energetyczny jest ważny z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze oczywiście po to, aby zapewnić i zrealizować redukcję zanieczyszczenia środowiska, co jest tak ważne w dobie globalnego ocieplenia, a potem dlatego, że jest parametrem przydatnym do informowania konsumentów. Mianowicie paszport energetyczny wskazuje, jak sprawny jest obiekt, odnośnie czy energia jest w nim racjonalnie wykorzystywana, a co za tym idzie rzeczywista wartość zużytej energii jest opłacana, czy też jest marnowana. Ile więc naprawdę musisz wydać i zapłacić za ogrzewanie i chłodzenie oraz ile płacisz za niewykorzystaną i zarejestrowaną jako zużytą energię. Jeśli jesteś zainteresowany kupnem nieruchomości, taka informacja jest niezbędna, ponieważ budynek nieenergooszczędny będzie wymagał albo gruntownego remontu, albo bardzo wysokich nakładów, co z pewnością wpłynie na Twoją decyzję tak samo jak na cenę zakupu. Dlatego zdecydowanie zalecamy, abyś zawsze sprawdzał efektywność energetyczną przed zakupem (a także wynajmem) - a tego rodzaju informacje znajdziesz tylko w paszporcie energetycznym.

1.3. Zwiększenie efektywności energetycznej budynku

Należy podkreślić, że taki paszport zawiera nie tylko informację o określonej efektywności energetycznej obiektu, czyli jego klasie energetycznej, ale także wymienia zalecane działania, które można podjąć w celu racjonalizacji zużycia energii w obiekcie. Na przykład mówimy o zużyciu przez urządzenia elektryczne, których używasz w gospodarstwie domowym; wszystkie tego typu urządzenia i aparaty posiadają etykiety z danymi technicznymi, ale nie zawierają instrukcji, jak poprawić ich wydajność i wykorzystanie, a są one natomiast w paszporcie energetycznym. Dodatkową zaletą działań i zaleceń zawartych w paszporcie jest fakt, że nie mają one charakteru ogólnego, lecz są dokonywane na podstawie analizy i przeglądu konkretnego obiektu, którego dotyczy paszport energetyczny. Rekomendacje wydawane są również na podstawie podobnych przypadków, tj. tzw. przykładów dobrych praktyk, zapisanych w bazie danych. Dokładniej, w rozumieniu ustawy, mierniki efektywności energetycznej to działania prowadzące do weryfikowalnego i wymiernego wzrostu efektywności energetycznej, podejmowane w wyniku oceny rzeczywistego wykorzystania energii; Za miarę efektywności energetycznej uważa się również produkcję energii elektrycznej, czyli ciepła z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, pod warunkiem, że wyprodukowana energia elektryczna, czyli ciepło jest wykorzystywane w miejscu produkcji, a więc w tym samym obiekcie. W tym sensie poprawa efektywności energetycznej oznacza zmniejszenie zużycia energii przy tym samym wolumenie i jakości działalności produkcyjnej i świadczonych usług lub zwiększenie wolumenu i jakości działalności produkcyjnej i usług świadczonych przy takim samym zużyciu energii, które są osiągane dzięki środkom efektywności energetycznej ( zmiany technologiczne, zachowania użytkowników energii i/lub zmiany gospodarcze).

1.4. Kto wyznacza progi?

Państwa członkowskie Unii Europejskiej są odpowiedzialne za ustalanie własnych minimalnych wymagań w zakresie efektywności energetycznej w swoim kraju, zarówno w przypadku nowych budynków, jak i istniejących, które są w trakcie prac lub będą remontowane. Przepisy te są takie, ponieważ różne kraje mają różne warunki klimatyczne, które wpływają na zużycie energii w ciągu roku. Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (tj. Dz.U. z 2021 r., poz. 2166), wprowadza krajowy cel oszczędności energii finalnej do uzyskania do końca 2030 roku w wysokości 5580 tys. toe, który jest realizowany od 1 stycznia 2021 do 31 grudnia 2030 r.

Cel wyznaczony na 2030 rok będzie realizowany poprzez system świadectw efektywności energetycznej oraz tzw. środki alternatywne.

1.5 Ile jest ważny paszport energetyczny?

Świadectwo energetyczne jest ważne przez dziesięć lat, chyba że w obiekcie zostaną wprowadzone istotne zmiany, które miałyby wpływ na zużycie energii. Może to być instalacja większych okien lub powiększenie obiektu.

1.6. Wydanie paszportu energetycznego

Co do zasady certyfikat energetyczny jest jednym z elementów projektu budowlanego. Dlatego obowiązek jego sporządzenia spoczywa na architekcie odpowiedzialnym za jego wykonanie. Jednak przepisy prawa jasno wskazują, że dokument może zostać przygotowany przez inną – dowolnie wybraną osobę, która uzyskała uprawnienia w tym zakresie. Audyt energetyczny, również zdefiniowany w ustawie, to systematyczna procedura pozyskiwania odpowiednich danych i wiedzy o istniejącym poziomie, sposobie i strukturze zużycia energii w obiekcie, procesie produkcyjnym, usługach prywatnych lub publicznych w celu określenia i kwantyfikacji ekonomicznie opłacalnej efektywności energetycznej.

2. Kiedy wymagany jest paszport energetyczny?

2.1. Obligatoryjnie trzeba go sporządzić dla obiektów:

- zbywanych na podstawie umowy sprzedaży lub umowy sprzedaży spółdzielczego prawa własnościowego do lokalu,

- wynajmowanych,

- których całkowita powierzchnia użytkowa przekracza 250 m2, a które są wykorzystywane przez organy administracji państwowej lub wymiaru sprawiedliwości również do obsługi interesantów.

2.2. Przypadki, gdy paszport energetyczny nie jest wymagany

Wymóg dołączenia certyfikatu energetycznego do projektu budynku pojawił się po raz pierwszy w 2009 roku, w wyniku dostosowania polskich przepisów budowlanych do legislacji unijnej. Pierwotnie należało je sporządzić w niemal każdej sytuacji, również przy budowie własnego domu. Po nowelizacji przepisów w 2015 roku reguły nieco złagodzono.

Dziś świadectwo charakterystyki energetycznej budynku nie jest wymagane dla:

- budynków prywatnych powstających na osobiste potrzeby inwestora,

- budynków podlegających przepisom o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,

- obiektów kultu religijnego,

- budynków wolnostojących o powierzchni poniżej 50 m2,

- budynków przemysłowych i gospodarczych, które nie są wyposażone w instalacje grzewcze (poza oświetleniem),

- budynków mieszkalnych, które są przeznaczone do mieszkania przez mniej niż 4 miesiące w roku,

- gospodarstw rolnych o wskaźniku Ep nie wyższym niż 50 kWh/(m2*rok).

3. Dane w paszporcie energetycznym

3.1 Obliczanie paszportu energetycznego

Budżetowy paszport energetyczny jest wydawany na podstawie OBLICZONYCH wskaźników zużycia energii w budynku (zwykle dla budynków mieszkalnych jako całości, bez pomiaru każdego mieszkania osobno). Na podstawie tej kalkulacji budynek jest klasyfikowany w jednej z 9 klas efektywności energetycznej. Klasyfikacja dokonywana jest na podstawie rocznego zużycia ciepła wymaganego przez obiekt do ogrzania na jednostkę powierzchni użytkowej. Świadectwo energetyczne wydawane jest dla wszystkich nowych budynków, a metodyka obliczeń jest taka sama, jak przy obliczaniu zużycia energii, którego dokonano w celu uzyskania pozwolenia na budowę. Klasy to:

- klasa A1, od 0 do 10 kWh/m2a,

- klasa A2, od 10 do 15 kWh/m2a,

- klasa B1, od 15 do 25 kWh/m2a,

- klasa B2, od 25 do 35 kWh/m2a,

- klasa C, od 35 do 60 kWh/m2a,

- klasa D, od 60 do 105 kWh/m2a,

- klasa E, od 105 do 150 kWh/m2a,

- klasa F, od 150 do 210 kWh/m2a,

- klasa G, od 210 do 300 i więcej kWh/m2a.

3.2. Podstawowe wskaźniki do budżetowego paszportu energetycznego

Podstawowe parametry ważne dla zrozumienia paszportu energetycznego:

- roczne ciepło potrzebne do ogrzania budynku Qnh (kWh/m2a) oznacza, ile ciepła jest potrzebne do ogrzania budynku na skutek przenikania (promieniowania) i strat ciepła w (wentylacji), pomniejszone o użyteczne dopływy promieniowania słonecznego i wewnętrzne źródła ciepła ;

- roczny pobór energii na eksploatację obiektu Q(f) (kWh/m2a) oznacza całkowitą energię wymaganą przez obiekt do ogrzewania, chłodzenia, wentylacji, klimatyzacji i oświetlenia;

- roczna energia pierwotna do eksploatacji obiektu Qp (kWh/m2a) oznacza energię nośników energii pierwotnej uzyskaną w wyniku eksploatacji naturalnych źródeł energii, które nie podlegają konwersji technicznej i są wykorzystywane do eksploatacji obiektu;

- roczne emisje CO2 oznaczają emisje wynikające z eksploatacji obiektu na jednostkę powierzchni klimatyzowanej (całkowitej) (kg/m2a) i są określane zgodnie z przepisami regulującymi efektywne wykorzystanie energii w obiektach.

3.3. Paszport energii mierzonej

Mierzony paszport energetyczny, w przeciwieństwie do budżetowego, wydawany jest na podstawie faktycznie wykonanych pomiarów zużycia energii. Podstawą jej zestawienia są zatem rzeczywiste, zmierzone wartości zużycia energii w konkretnym, wybudowanym obiekcie lub tylko w jego części. Dane o dostarczonej energii i inne informacje o obiekcie muszą być dostarczone przez klienta świadectwa energetycznego. Osoba, która będzie dokonywać pomiarów, musi również sprawdzić poprawność przesłanych danych, ponieważ możliwe są różnego rodzaju błędy.

3.4. Podstawowe wskaźniki mierzonego paszportu energetycznego

Wskaźniki energetyczne mierzonego paszportu energetycznego to:

- roczny wkład energii przeznaczonej do zamiany na ciepło na jednostkę powierzchni użytkowej budynku (kWh/m2a);

- roczne zużycie energii elektrycznej na eksploatację obiektu na jednostkę powierzchni użytkowej obiektu (kWh/m2a);

- roczna energia pierwotna do eksploatacji budynku na jednostkę powierzchni użytkowej budynku (kWh/m2a);

- roczna emisja CO(2) z tytułu eksploatacji budynku na jednostkę powierzchni użytkowej budynku A(k) (kg/m2a).

3.5. Zalecenia dotyczące poprawy efektywności energetycznej

Wszystkie paszporty charakterystyki energetycznej zawierają również instrukcje dotyczące ulepszenia konkretnego budynku. Rekomendacje podzielone są na kilka obszarów, które można podzielić na następujące grupy:

- działania mające na celu poprawę jakości przegród zewnętrznych, w tym zabezpieczenie termiczne powierzchni budynku mających kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, takich jak ściany, sufity, stropy, płyty fundamentowe i stropodachy, wymiana okien i przeszkleń, usunięcie mostków termicznych;

- działania poprawiające efektywność energetyczną systemu, takie jak rekuperacja, wyrównanie hydrauliczne instalacji grzewczej, regulacja wydajności instalacji wentylacyjnej, podłączenie do sieci ciepłowniczej/chłodniczej, zabezpieczenie termiczne dystrybucji w nieodpowiednich pomieszczeniach, montaż systemu sterowania ogrzewaniem itp .;

- działania na rzecz zwiększenia efektywności wykorzystania odnawialnych źródeł energii, takie jak instalacja systemu kolektorów do przygotowania ciepłej wody, instalacja ogniw fotowoltaicznych, ogrzewanie biomasą oraz przejście na geotermalne źródła energii;

- środki organizacyjne, takie jak analiza systemu taryfowego, zakup sprzętu i urządzeń na poziomie A i wyższym, audyt energetyczny budynku i tym podobne.

4. Ile kosztuje paszport energetyczny?

Właściciel obiektu składa wniosek o wydanie zaświadczenia do jednego z uprawnionych rzeczoznawców. Właściciel powinien dołączyć do wniosku wszelkie niezbędne informacje, dokumentację projektową i techniczną, którą posiada oraz zapewnić mu bezpośredni dostęp i wgląd. To, co najbardziej zainteresuje ekspertów, to rodzaj i grubość materiału budowlanego, wymiary - wewnętrzne i zewnętrzne, okna, klimatyzacja - rodzaj i sposób ogrzewania i chłodzenia, ciepła woda i oświetlenie. Im więcej danych, tym dokładniejsze będą obliczenia. Na podstawie tych informacji oraz sytuacji w terenie ekspert kończy badanie, na podstawie którego wydaje paszport energetyczny. W sumie cena wystawienia takich dokumentów jest stosunkowo wystandaryzowana i waha się od 400 do 800 PLN.