1. Adaptacja poddasza – co trzeba wiedzieć?

1.1. Sprawdź adekwatność poddasza

Zanim przystąpisz do urządzania poddasza, warto dokładnie obejrzeć przestrzeń pod połaciami dachu i sprawdzić, czy da się ją przerobić na mieszkanie. W domach rodzinnych pod połaciami dachowymi najczęściej znajduje się strych pełniący funkcję spiżarni, a w budynkach mieszkalnych ewentualnie pomieszczenia techniczne. W takim przypadku strych można wyczyścić i zaadaptować, ponieważ jest to unikalna przestrzeń wielkości całego piętra. Strychy w budynkach są albo nieużywane, albo są już podzielone na mansardy (facjatki). Najważniejszymi cechami przestrzeni pod dachem są zatem jej wysokość, odpowiedni dostęp oraz wystarczająca ilość miejsca bez przeszkód. Zalecamy skonsultowanie się w tej sprawie z architektem. Równie ważne są warunki budowy, które powinien sprawdzić inżynier statyk: czy konstrukcja budynku ma wystarczającą nośność i czy wytrzyma ciężar nowych ścian, podłogi i wyposażenia towarzyszącego. Na pewno nie trzeba przegapić inspekcji więźby i dachu. Może Ci w tym pomóc dekarz. Co więcej, możesz zaprosić na konsultacje i fachowców innych zawodów, a przyda się przygotowanie dla nich niezbędnych informacji – pomiarów, rzutów kondygnacji konstrukcji, wysokości attyki i spadku okapu. Kiedy będziesz to wszystko wiedział, znacznie łatwiej będzie Ci negocjować i dogadać się.

1.2. Ubezpiecz się

Przy adaptacji poddasza właściciel lokalu odpowiada za ewentualne szkody, które mogą powstać w innych mieszkaniach lub częściach wspólnych budynku. W takich sytuacjach zazwyczaj doradzamy zawarcie umowy ubezpieczenia ze względu na zaistnienie szkód dla osób trzecich, ponieważ ubezpieczyciel zwróci wtedy uzgodnioną wartość. W przeciwnym razie musiałbyś sam zapłacić za wszelkie szkody. Ponadto, ponieważ nie możesz ubezpieczyć się od szkód, które wyrządzasz sam sobie, sugerujemy zatrudnianie tylko tych fachowców lub firm, które mają własne ubezpieczenie. Należy pamiętać, że pokrycie to powinno obejmować istniejący obiekt, urządzenia oraz najbliższe otoczenie w promieniu 5 metrów.

1.3. Wykonanie planów

Na adaptację poddasza zazwyczaj nie jest wymagane pozwolenie na budowę, z wyjątkiem szczególnych przypadków. Takim szczególnym przypadkiem jest właściwie konieczność sięgnięcia z jakiegoś powodu w konstrukcję nośną budynku lub dachu, w przypadku zmiany nachylenia okapu, podniesienia attyki lub jakiejkolwiek zmiany wyglądu zewnętrznego budynku. Jeśli więc którekolwiek z powyższych jest kwestionowane, to trzeba by poczekać na pozwolenie na rozbudowę lub przebudowę. W tym wypadku dokumentacja musiałaby być przygotowana przez licencjonowanego architekta. Nawet w sytuacjach, gdy pozwolenie na budowę nie jest konieczne, radzimy skonsultować się z architektem lub projektantem i sporządzić plan z rysunkami lokalu, wszystkimi instalacjami, wyposażeniem i innymi niezbędnymi detalami. Przy tak starannym zaplanowaniu zyskasz dodatkowe korzyści: po pierwsze będziesz miał jasny i precyzyjny obraz swojego przyszłego domu, każda część przestrzeni zostanie wykorzystana celowo, będziesz miał dokładną listę niezbędnych prac i ilości materiałów i tym samym będziesz mógł łatwiej się zrozumieć i dogadać z wykonawcami prac i  dostawcami usług.

1.4. Renowacja więźby i pokrycia dachu

Jeśli dach jest zużyty lub ma więcej niż 30 lat, najlepiej będzie się nim zająć przed przystąpieniem do urządzenia poddasza. Wymień pokrycie dachu, zamocuj rynny i obrzeża z blachy. Jeśli tego nie zrobisz, bardzo łatwo może się zdarzyć, że na dachu lub konstrukcji nośnej wystąpią przecieki i uszkodzenia, których naprawa będzie później trudniejsza i bardziej kosztowna.

2. Po co zatrudniać fachowców?

Kiedy urządzenie strychu, poddasza czy mansardy jako przestrzeni mieszkalnej jest dobrze zaplanowane i wykonane, pobyt i życie w niej będzie wygodne i przyjemne. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele rodzajów nowoczesnych materiałów budowlanych, od izolatorów po płyty gipsowo-kartonowe i wszelkiego rodzaju okna dachowe, dzięki czemu wysokiej jakości konstrukcja jest nie tylko możliwa, ale także całkiem wykonalna i szkoda nie skorzystać z takiej możliwości. Z pewnością dużą rolę odgrywa również jakość samej pracy, czyli montażu wyselekcjonowanych materiałów. Profesjonalne i precyzyjne wykonanie wszelkich prac budowlanych i rzemieślniczych ma kluczowe znaczenie dla przekształcenia przestrzeni dachowej w przyjemną do zamieszkania. W przeciwnym razie koszty naprawy źle wykonanych prac mogą być bardzo wysokie.

3. Zakres adaptacji poddasza

3.1. Zmiany powierzchniowe

Na już wybudowanym poddaszu lub mansardzie, jeśli zmiany planu nie są konieczne, drobne zmiany mogą skutkować doskonałymi parametrami funkcjonalnymi i estetycznymi. Na przykład w łazience można zmienić blat z umywalką lub postawić prysznic zamiast wanny. Płytki ścienne i podłogowe można odświeżyć lub wymienić. Dużą zmianę w atmosferze domu może przynieść malowanie lub wymiana mebli. Stolarkę można przemalować. Jednym słowem to cała seria małych rzeczy, które możesz zrobić sam, a przyniesie to widoczną poprawę.

3.2. Częściowa adaptacja

Jeżeli na poddaszu lub mansardzie zainstalowano już wysokiej jakości instalacje (elektryczne, wodne, kanalizacyjne, grzewcze, chłodnicze) i zdecydowałeś się na przebudowę przestrzeni, wówczas plan piętra, a co za tym idzie wyposażenie techniczne, będzie musiało być zmienione w pewnym stopniu. W takim przypadku radzimy skonsultować się z architektem. Jeśli jednak dokładnie wiesz, czego chcesz, wystarczy uzgodnić to z wykonawcami.

3.3. Kompletna renowacja

Jeśli przestrzeń pod dachem jest jeszcze pusta, niewykorzystana, na poddaszu jest tylko spiżarnia, albo wszystko jest kompletnie zniszczone, najlepiej jest zrobić remont kapitalny. Przestrzeń należy najpierw całkowicie opróżnić i wyczyścić. Jeśli już tam mieszkasz, powinieneś się na jakiś czas wyprowadzić. Zalecamy, abyś nie zaczynał niczego bez dobrego i szczegółowego planu, który wykona dla Ciebie architekt.

4. Proces pełnej adaptacji

4.1. Prace rozbiórkowe

Każdy remont zwykle zaczyna się od prac rozbiórkowych i porządkowych. W przypadku wyburzenia ścian działowych pozwolenie na budowę nie jest wymagane. Jednak w przypadku częściowego lub całkowitego wyburzenia ścian nośnych oraz ingerencji w konstrukcję nośną dachu lub budynku wymagane jest pozwolenie na budowę oraz obliczenia statyczne. Ściany są zawsze, ze względów bezpieczeństwa, burzone od góry do dołu i stopniowo. Otwory na drzwi lub okna można wykonać również w ścianach nośnych lub działowych. Takie prace wykonuje się cięciem diamentowym. Wykonane otwory należy zabezpieczyć przed zawaleniem; jeśli są mniejsze, zwykle wykonuje się to przez murowanie lub umieszczanie metalowej ramy. Prace te mogą wykonywać murarze, ale zdecydowanie zalecamy konsultacje ze statykiem.

4.2. Dobudówka na dachu

Jeżeli budowa dobudówki na dachu (mniejsza) nie wymaga ingerencji w konstrukcję nośną lub dach, ani nie zmienia wyglądu zewnętrznego budynku, pozwolenie na budowę nie będzie wymagane. Dobudówka na dachu zasadniczo zwiększa powierzchnię użytkową poddasza, ponieważ umożliwia przenikanie światła i ciepła. Jeśli jednak jest to dobudówka na dachu o większych gabarytach i większych pracach budowlanych, wymagane jest pozwolenie na budowę.

4.3. Montaż okien dachowych

Okna dachowe montuje się zazwyczaj na wysokości 90-110 cm od podłogi. Szerokość okna zależy od odległości między belkami nośnymi dachu, które zwykle wynoszą 70-100 cm. Oferta na rynku jest naprawdę duża i można wybrać materiał, kolor, rozmiar czy kształt oraz różne kombinacje; okna są takie same jak zwykłe, wykonane z aluminium, drewna i PCV, różnią się też sposobem otwierania. Najpopularniejszym typem okien dachowych są te z zawiasami pośrodku, które obracają się wokół własnej osi. Są też takie, które otwierają się na górze lub na dole. Dzięki nowym technologiom produkcji pojawiły się okna, które umożliwiają wentylację nawet po zamknięciu, a są także takie z różną przewodnością cieplneą – od zwykłych po te produkowane zgodnie z normami dla domów pasywnych. Aby nie dopuścić do przegrzania pomieszczenia, zawsze warto uzupełnić okna o jakąś roletę, zewnętrzną lub wewnętrzną. Aby okna były pod każdym względem funkcjonalne i wydajne, konieczne jest, aby były wysokiej jakości, ale także profesjonalnie zamontowane.

4.4. Ocieplenie dachu

Jednym z najważniejszych kroków w renowacji przestrzeni dachowej jest z pewnością izolacja. W większości przypadków dach składa się z elementów leżących na konstrukcji nośnej dachu (pokrycie pierwotne i wtórne). Weźmy na przykład, że nachylenie okapu wynosi 20%; w takim przypadku konieczne jest pokrycie wtórne, które ochroni wnętrze przed wilgocią i przeciekaniem, jego budowa jest zawsze zalecana. Izolację termiczną umieszcza się między belkami i pod nimi. Całkowita grubość izolacji termicznej powinna wynosić od 25 do 30 cm. Wełna kamienna jest najczęściej używana do izolacji, ponieważ jest ekonomiczna, chroni przed ogniem i jest bardzo łatwa w montażu oraz zamyka wszystkie otwory. Nowszymi sposobami izolacji dachu jest wdmuchiwanie celulozy i innych materiałów włóknistych, co daje całkowitą nieprzepuszczalność konstrukcji dachu.

4.5. Instalacje wodno-kanalizacyjne

Jeśli rury dowodowe i odwodowe są starsze niż 30 lat, uważa się je za zużyte i należy je całkowicie wymienić. Jeśli natomiast na strychu czy poddaszu nie było instalacji wodno-kanalizacyjnych, to z pewnością trzeba je wykonać. W takiej sytuacji dobrze jest sporządzić plan i szkic układu instalacji, ale w taki sposób, aby linie jak najwierniej podążały za liniami z dolnej kondygnacji. Jest to potrzebne, ponieważ najlepiej, aby połączenia były jak najkrótsze i jak najbardziej pionowe.

4.6. Ogrzewanie

Na poddaszu lub mansardzie ogrzewanie grzejnikowe jest najbardziej praktyczne, ponieważ przewody można łatwo przedłużyć do istniejącego rurociągu grzewczego lub gazowego pieca podłogowego, pompy ciepła, kotła lub innego rodzaju centralnego ogrzewania. Głównym tego powodem jest obciążenie płyty stropowej - nigdy nie jest rozsądne obciążanie konstrukcji bardziej niż jest to konieczne, co miałoby miejsce np. w przypadku kładzenia mokrego jastrychu. Ogrzewanie grzejnikowe instaluje się szybko i jest stosunkowo tańsze. Słabością tego systemu jest jego mniejsza wydajność i ewentualnie estetyka. Na przykład ogrzewanie podłogowe jest niewidoczne, a także bardziej wydajne, ponieważ jego efektywność energetyczna jest wyższa i pozwala zaoszczędzić od 5 do 10%. Ogrzewanie podłogowe to także przyjemniejsza atmosfera, ponieważ nie ma cyrkulacji powietrza i nie powstaje kurz, a powietrze jest mniej suche. Dzisiaj istnieją również płyty suchego jastrychu, które są specjalnie zaprojektowane do ogrzewania podłogowego. Ich całkowita grubość wynosi 2 cm, dzięki czemu obciążenie płyty nośnej jest mniejsze.

4.7. Instalacje elektryczne

Zalecamy, aby montaż instalacji elektrycznych pozostawić profesjonalistom, którzy zajmą się zakupem materiałów wysokiej jakości i dobrą jakością wykonanych prac. Aby wszystkie instalacje elektryczne zostały prawidłowo przeprowadzone i były bezpiecznie użytkowane, wielkie znaczenie ma plan, który powinien wykonać inżynier; Plan ten obejmuje, oprócz elektryczności i telekomunikacji, system alarmowy i nadzoru, domofon i telefon, zdalne sterowanie systemami inteligentnego domu i wszystko inne, czego potrzebujesz.

4.8. Ściany działowe i sufity z płyt kartonowych

Suchą zabudowę rozpoczyna się w momencie zakończenia surowej fazy montażu wszystkich instalacji (wszystkie linie i urządzenia, które znajdą się pod tynkiem). Poza instalacjami elektrycznymi są to instalacje wodociągowe, kanalizacyjne, wentylacyjne, telekomunikacyjne i wszystko inne. Sufit i ścianki działowe poddasza najczęściej pokryte są płytą gipsowo-kartonową. Najczęściej jest w nich instalowana izolacja akustyczna. Tam, gdzie występuje mokry węzeł, umieszcza się specjalne płyty gipsowe odporne na wilgoć. Prace przy suchej zabudowie są dość proste, czyste i szybkie dla wyszkolonego i doświadczonego fachowca. Płyty gipsowo-kartonowe są wkręcane tylko w zamontowane ramy, odnośnie aluminiową podkonstrukcję. Bardzo ważna dla tego typu konstrukcji jest nieprzepuszczalność połączeń płyt, którą zapewniają specjalne taśmy. Wreszcie płyty są dwukrotnie tynkowane, aby nie pękały.

4.9. Suchy jastrych

Często zdarza się, że ściany działowe na poddaszach wykonuje się z jastrychu suchego, a nie mokrego, przede wszystkim ze względu na jego wagę, a także szybkość pracy i doskonałe właściwości izolacyjne. Z tego powodu w nowym budownictwie często stosuje się suchą zabudowę. Suchy jastrych wytwarzany jest z półfabrykatów fabrycznych, płyt gipsowo-kartonowych, sklejki lub płyt OSB, które są następnie wykańczane. Płyty układa się poprzecznie, zawsze w dwóch warstwach. Jastrych układa się na równej powierzchni, która jest już wypełniona jakimś materiałem izolacyjnym: perlitem, bituperlitem, silikonową lub masą poziomującą. Zamiast tych kompozytów można umieścić wełnę kamienną. Materiał izolacyjny umieszcza się bezpośrednio na konstrukcji, która może być drewniana lub betonowa. Sucha zabudowa ma wiele zalet, ale największą jej wadą jest to, że nie jest całkowicie wodoszczelna, dlatego łazienkę czy kuchnię należy następnie zabezpieczyć przed wilgocią i zapewnić nieprzepuszczalność.

4.10. Tynkowanie

Po zakończeniu fazy surowych robót i montażu, po zamontowaniu okładzin, obandażowaniu i szpachlowaniu ścian, przystępuje się do tynkowania. Obecnie zaprawy murarskie są w większości wykonane z gipsu i cementu, które są szybkowiążące i ekonomiczne. Inną opcją jest zaprawa wapienno-cementowa. Oba rodzaje zapraw można łatwo wykonać ręcznie lub maszynowo. Jeśli chodzi o mniejszy metraż i trudniejszy dostęp, a takie są zazwyczaj strychy i mansardy, wybiera się pracę ręczną. Ręcznie robiona zaprawa jest droższa. Istnieją tynki naturalne, takie jak glina, które doskonale wyrównują wilgotność w przestrzeni. Im bardziej wrażliwe zaprawy, tym droższa ich produkcja.

4.11. Kładzenie płytek

Po wyschnięciu jastrychu, otynkowaniu i wygładzeniu ścian, przykleja się płytki ceramiczne ścienne i podłogowe. Cena tych prac uzależniona jest od kilku czynników, m.in. jakości podłoża, wielkości oraz sposobu układania płytek. Klejenie mozaiki jest droższe od klasycznych płytek, natomiast układanie płytek wielkoformatowych bez fug jest najdroższe.

4.12. Prace malarskie

Po zakończeniu tynkowania zgrubnego i drobnego konieczne jest przeszlifowanie powierzchni i zamknięcie ewentualnych pęknięć. Powierzchnia pod farbę musi być całkowicie równa, czysta i gładka. Malarz nakłada farbę w kilku warstwach: najpierw podkład, a następnie dwie warstwy farby powierzchniowej. Bazując na naszym doświadczeniu, zawsze radzimy, aby ostatnią warstwę malowania zostawić na ostatni dzień pracy, przed wniesieniem mebli, po zakończeniu wszystkich prac końcowych. To dlatego, że może się zdarzyć, bez względu na to, jak ostrożni są wszyscy majstrowie, że ściana zostanie zabrudzona lub spryskana i ta część będzie musiała zostać poprawiona.

4.13. Drobny montaż

Bezpośrednio przed położeniem ostatecznych wykładzin podłogowych należy zakończyć wszystkie drobne prace instalacyjne, takie jak montaż gniazdek i przełączników, oświetlenia, urządzeń sanitarnych, baterii i sprzętu kuchennego, klimatyzatorów i wszystkiego podobnego.

4.14. Układanie wykładzin podłogowych

Kładzenie parkietu i innych rodzajów pokryć podłogowych powinno mieć miejsce po zakończeniu wszystkich innych prac budowlanych i rzemieślniczych, w tym drobnego montażu. W przypadku zastosowania mokrego jastrychu należy pozostawić go do całkowitego wyschnięcia, i aby ilość wilgoci opadła do poziomu odpowiedniego do układania wykładzin podłogowych. Radzimy powierzyć dostawę i montaż temu samemu wykonawcy.