Starogard Gdański - ponad 800-letnie miasto z imponującą architekturą

^{źródło zdjęcia głównego: Facebook Kociewiak Flying}

1. Baszta Gdańska (Szewska)

To jedyna baszta zachowana z okresu krzyżackiego. Jej budowę ukończono w 1325 roku. Posiada cztery kondygnacje i zbudowana jest z cegły. Na przestrzeni lat wielokrotnie ją przebudowywano. Baszta Gdańska miała bronić wjazdu do Starogardu od strony północnej, tj. od Gdańska (stąd jej nazwa). Miała też bronić przyległych do niej odcinków murów miejskich. Obowiązek ten spoczywał, ze względu na brak stałej obsady, na barkach cechu szewców i stąd jej druga nazwa – Szewska. 

W baszcie mieściła się między innymi kaplica Maryjna, a w okresie II wojny światowej areszt niemiecki dla miejscowej inteligencji pomorskiej i kociewskiej. W okresie powojennym znajdowała się tam Stacja Upowszechniania Wiedzy o Regionie, która zapoczątkowała obecne Muzeum Ziemi Kociewskiej. Na murze zewnętrznym umieszczona została tablica pamiątkowa ufundowana w 1998 roku przez zakon joannitów dla uczczenia jubileuszu 800-lecia miasta oraz 650 rocznicy nadania praw miejskich. To najlepiej zachowany obiekt gotyckiej architektury w mieście. 

2. Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Obecną świątynie wybudowano na fundamentach średniowiecznego kościoła ok. 1802 roku. Pierwsze wzmianki o pierwotnym kościele św. Katarzyny pochodzą z ok. 1470 roku. Początkowo był on usytuowany bliżej kanału Wierzycy. Strzelista wieża kościoła św. Katarzyny mierząca 48m wysokości została dobudowana dopiero w 1872 roku. Budowla ma trzy nawy, a wewnątrz częściowo zachował się autentyczny wystrój. Nad głównym wejściem znajdziemy neogotyckie organy autorstwa gdańskiego organomistrza Juliusza Witta. W prezbiterium znajduję się witraż przedstawiający Chrystusa Zbawiciela. Oprócz ołtarza głównego, znajdziemy także dwa mniejsze – Matki Bożej Królowej Polski oraz św. Wojciecha. Na balustradach empory umieszczono stacje Drogi Krzyżowej, namalowane przez Kazimierza Falkowskiego. 

3. Pałac Wiecherta

Pałac wybudowany w stylu neorenesansowym na polecenie właściciela Zakładów Młyńskich Franciszka Wiecherta w 1893 roku jako reprezentacyjna siedziba rodu Wiechertów. Frontowa elewacja rezydencji jest przyozdobiona rzeźbami pięciu kobiet wykonanymi z czerwonego piaskowca. Jedna z nich to kopia Venus Italica. Jej oryginalna wersja jest autorstwa znakomitego rzeźbiarza Antonia Canovy i znajduje się w The Met Fifth Avenue w Galerii 515 w Nowym Jorku. Pałac znajduje się przy ulicy Kanałowej - w północno-wschodniej części miasta. 

Budynek składa się z dwóch członów – zbudowanego w 1882 roku skrzydła zachodniego w stylu neoklasycystycznym oraz reprezentacyjnego skrzydła południowo-wschodniego, które znajduje się na piętrze, powstało w 1893 roku w stylu neorenesansowym. Wnętrza pałacu zostały częściowo przebudowane. 

Do 1945 roku pałac był w posiadaniu rodziny Wiechertów, następnie stał się własnością państwa. Znajdowały się tam między innymi: przedszkole, żłobek czy też mieszkania pracowników zakładów młyńskich. Aktualnie budynek jest własnością prywatną.

4. Ratusz miejski w Starogardzie Gdańskim

Ratusz Miejski jest usytuowany na środku placu o powierzchni około 0,40ha. Został wpisany do gminy miejskiej 1 lutego 1845 roku. Ratusz odbudowano w 1893 roku, po wielkim pożarze miasta, do którego doszło w 1772 roku, na XIV-wiecznych fundamentach. Użyto czerwoną cegłę, a okna ozdobiono neorenesansowymi elewacjami. Budynek wieńczy dwuspadowy dach, na którym znajduje się sygnatura z datą 1339 – wiąże się to z ukończeniem budowy miasta oraz nadaniem herbu i pieczęci miejskiej.

Modernizując rynek miejski w 2017 roku, odkryto średniowieczne mury ratusza, na podstawie których wywnioskowano, że pierwotny ratusz był co najmniej dwa razy większy od obecnego. Decyzją Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zostały one zasypane. Jednak obrys murów utrwalony został w nawierzchni, która przykryła archeologiczne znalezisko.

5. Fara p.w. św. Mateusza

To jeden z najlepiej zachowanych zabytków sakralnych w Starogardzie Gdańskim. Budowa świątyni przypada na pierwszą połowę XIV wieku. Konstrukcję nośną świątyni stanowią dwa rzędy ośmiobocznych, ceglanych filarów. We wnętrzu znajduje się sześć ołtarzy bocznych pod rożnymi wezwaniami. Jako nieliczna ze świątyń miejskich na Pomorzu, starogardzka fara ma układ bazylikowy. Sklepienie naw bocznych wykonane zostało w stylu gwiaździstym. Nawę główną, prezbiterium i kaplicę północną podtrzymuje drewniany strop belkowy. Na łuku tęczowym, widnieje średniowieczny fresk przedstawiający scenę Sądu Ostatecznego.